 |
| Steiner |
· Spinoza
(1632-1677)
Nederlands,
van Sefardische afkomst. Benedictus (of Baruch) de Spinoza is samen
met Descartes en Leibniz de belangrijkste filosoof van het
rationalisme. Van de drie is Spinoza's geloof in de rede het meest
radicaal: voor hem waren God en de (wetten van de) natuur hetzelfde.
Hij was een rustig en zachtmoedig mens. Zijn boeken waren tweehonderd
jaar lang verboden in Europa, omdat zijn historische Bijbelkritiek
zou leiden tot atheïsme en fatalisme.
Spinoza
komt al vroeg in conflict met de rabbijnen; de Tora is volgens de
jongeman zo duidelijk een 'uitvinding van de menselijke fantasie' dat
die onmogelijk Gods wet kan bevatten. Later wordt Spinoza zelfs
verbannen uit de Joodse gemeenschap. Hij vertrekt naar Rijnsburg en
verdient de kost als lenzenslijper. Daar schrijft hij de Tractatus
Theologico-Politicus - één van de oudste pleidooien voor
de vrijheid van meningsuiting - en zijn belangrijkste werk de Ethica.
De Ethica is
Spinoza's antwoord op de klassieke vraag: 'Wat is het goede leven?'.
In navolging van Aristoteles volgt het juiste leven - hoe we ons
moeten gedragen - uit ware kennis van de werkelijkheid. Net als
Descartes voor hem baseert Spinoza de filosofie op wiskundige
beginselen: uit een paar axioma's en definities leidt hij het
complete bouwwerk van de Ethica af; vanaf het wezen van God en de
natuur tot en met het geluk van de mens. Aan het slot valt alles op
z'n plek: inzicht in de werkelijkheid en het geluk van de mens zijn
hetzelfde. Zijn zeer naturalistische opvattingen over God, de wereld,
de mens en de kennis dienen om een morele filosofie te funderen,
gericht op de controle van de hartstochten, wat leidt tot deugd en
geluk. Hij beschouwde de mens als een door de natuur begiftigd wezen,
dat zelf de vrijheid heeft om zijn talenten al dan niet verder te
ontwikkelen.
· Friedrich
Nietzsche (1844-1900) dit
is nu nog zeer schetsmatig maar ga ik (uitgebreid) aanvullen
De
filosoof met de hamer. Hij schreef veel over nihilisme. Eerste aanzet
hierover kwam van Kant die schreef dat kennis van de objectieve
werkelijkheid onmogelijk is. In 1862 verschijnt Vaders en
zonen van Toergenjev. Nietzsche las dit en ook Dostojevski.
Hierin met Bazarov de Petersburgse variant van nihilisme: niets
aannemen op gezag, geen etiquette, een hork. Naysayers. Maar
eigenlijk is onze cultuur doortrokken van een andere variant:
christendom. De wereld is chaotisch en zonder fundament maar dat
wordt verrekend in de hemel. Dat levert dus een ultieme afbraak op.
Advies van Nietzsche: aanvaard dat het leven zinloos is, durf de
leegte onder ogen te zien, dan kan nihilisme veranderen van een
bedreiging in een bevrijding. En komen er ongekende mogelijkheden.
Schep je eigen waarden! Omarm het leven hartstochtelijk! Maar ja, dat
is in de praktijk wel lastig, een Übermensch te worden.
Op
zoek naar spijtloze leven. Christendom leidt tot schuld en boete. Dus
leef zo dat er niets te verlossen valt. Zoek de Amor fati.
· Rudolf
Steiner (1861-1925)
Een Oostenrijkse esotericus,
schrijver, architect, Akashakronieken uit
1895 van hem. Hierin wordt de wereldontwikkeling weergegeven, en
worden onder meer de Lemurische, Atlantische en Arische tijdperken
beschreven (!).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten