Jed McKenna, auteur van ‘Spirituele verlichting? Vergeet het maar!’

 Uit Koorddanser

Jed McKenna: ‘Het ware zelf is geen-zelf, en dat valt gewoon niet uit te leggen’

Door Redactie / op 9 december 2009

Interview met Jed McKenna, auteur van ‘Spirituele verlichting? Vergeet het maar!’

Bij de uitgever van de trilogie van Jed McKenna, die onder pseudoniem drie nogal opruiende spirituele boeken schreef, blijkt nogal wat ongepubliceerd materiaal te liggen. Onder andere een interview met deze auteur kort na het verschijnen van zijn eerste boek.

Jed McKenna bestaat niet. Althans niet bij de burgerlijke stand in de VS. Het is een pseudoniem van iemand die de waarheid heeft gerealiseerd, geen zelf meer heeft en vanuit permanent non-duaal bewustzijn leeft. Daarover schreef hij als ‘niemand’ onder deze schuilnaam drie stevige boeken. Op internet gonst het van de speculaties over wie McKenna is. Maar dat doet eigenlijk niet ter zake, sterker nog, het is volkomen irrelevant, al zullen sommigen het daar niet mee eens zijn. Maar dat is hún gehechtheid aan de droomstaat, de begoocheling van Maya, zou Jed waarschijnlijk zeggen.

De kern van Jed’s betoog luidt: de waarheid is dat verlichting niet ergens ver weg of onbereikbaar is. Ze is dichterbij dan je eigen huid en directer dan je volgende ademhaling. Als we ons afvragen waarom maar zo weinig mensen dat wat nooit verloren kan gaan kunnen vinden, hoeven we alleen maar te denken aan het kind dat een munt had laten vallen in het donker, maar dat ging zoeken onder een lamp omdat ‘het licht daar beter is.’

Wat is verlichting?

‘Geen-zelf. Permanent non-dualistisch bewustzijn. Ik kan je niet vertellen wat dat is, dat kan niemand. Het is geen ding, geen concept, geen plek. Aan iemand die nooit vuur heeft gezien, kun je niet uitleggen wat vuur is; geen enkele beschrijving kan recht doen aan een rechtstreekse ervaring ervan. Ik gebruik termen als ‘permanent non-dualistisch bewustzijn’, ‘geen-zelf’ en het ‘realiseren van de waarheid’ niet omdat ze de juiste betekenis weergeven, maar omdat ze nog het minst misleidend lijken te zijn.’

De meeste mensen geven een heel andere definitie van verlichting. Hoe kan er zo’n groot verschil zijn?

‘Verlichting is absoluut. Er zijn geen variaties of gradaties in. Verlichting biedt geen ruimte voor interpretatie. Maar het belangrijkste is dat je het zelf kunt verifiëren en dat je er volledig met je hersens bij kunt. Iedereen die het wil begrijpen kan het begrijpen. Je hebt geen commentators of bemiddelaars nodig. Het is er gewoon, open en bloot, voor iedereen die de moeite neemt te kijken. Niemand hoeft zich op mij te verlaten of op iemand anders. Verlicht worden mag dan wel een zware dobber lijken, de theorie ervan is kinderspel. Het eerste hoofdstuk van mijn eerste boek heeft als titel ‘Het eenvoudigste wat er bestaat.’ Dat is een exacte formulering. Verlichting is een toestand die niet verder gesimplificeerd of verder gereduceerd kan worden.’

Dat brengt ons bij de vraag wie er dan verlicht is. Wie schrijft het boek? Wie is er leraar? De manifestatie van het zelf laat zich moeilijk rijmen met de aanspraak geen zelf te hebben.

‘En toch is het zo. Het ware zelf is geen-zelf, en dat valt gewoon niet uit te leggen. Ik kan het niet zeggen op een manier dat het te snappen is. Ik ben me ervan bewust dat het lijkt alsof er een tegenstrijdigheid is, maar voor mijzelf gaat dat niet op. Het is zoiets als de poortloze poort. Het is maar vanuit welke richting je daarnaar kijkt. Het enige wat ik kan zeggen is, ga zelf maar kijken.’

Dat klinkt als een kwestie van geloof, niet als een kwestie van logica.

‘Het is gewoon een rekensom. Dat non-dualiteit de hoogste waarheid is, het feit dat alles één is, kan iedereen voor zichzelf nagaan. Iedereen met een beetje verstand kan daar op eigen houtje achter komen. Van daar is het maar een kleine stap naar geen-zelf. Als je eenmaal zelf hebt vastgesteld dat non-dualiteit de hoogste waarheid is, zullen talloze verzinselen, zoals het idee van een afgescheiden zelf, niet lang meer overeind blijven.’

Je zegt ’iedereen met een beetje verstand.’ Hoe intelligent moet je zijn om achter die waarheid te komen?

‘Niet erg, zoals mijn eigen succes bewijst. Het komt allemaal neer op intentie. Als je intentie in orde is, komt de rest vanzelf. Als het daaraan schort, zal ook een grote intelligentie je niet helpen.’

Dan is logisch nadenken dus het gereedschap van de geest, en verlangen dat van het hart?

‘Zeker. Correct. Logisch nadenken – de geest – is het zwaard, en intentie – het hart – is de wil om het te gebruiken.’

Waarom doe jij geen signeersessies of radio-interviews en zo?

‘Hier zou ik een heleboel verschillende antwoorden op kunnen geven. Ik zou kunnen zeggen dat de aard van dit boek zich niet leent voor dat soort publiciteit, wat waar is. Ik zou kunnen zeggen dat ik niet bereid ben mij aan een dergelijke persoonlijke publiciteit bloot te stellen, wat ook waar is. Maar wat hier eigenlijk achter zit is dat het succes van dit boek afhangt van andere factoren dan van marketing en PR. Mijn taak was het om het boek deskundig te schrijven. De taak van de uitgever is om het deskundig uit te geven en op de markt te brengen. Hoe het boek het daar verder zal gaan doen, is niet ons probleem.’

Maakt het je wat uit of het succes heeft of niet?

‘Ik zou het nogal grappig vinden als het succes zou hebben. Als het mislukt, zal ik opgelucht zijn. Ik voelde een sterke behoefte om bepaalde dingen te zeggen. Dat heb ik gedaan, en nu is die behoefte weg. Dat is in feite alles.’

Mensen willen weten wat je achtergrond is, hoe het zit met je relaties, je financiën, met alles. Heb je vrienden bijvoorbeeld? Ga je, behalve met leerlingen, ook nog met andere mensen om?

‘Deze hele kwestie heeft echt niets met mij persoonlijk te maken en de aandacht naar mij verleggen werkt alleen maar contraproductief. Een geest die naar buiten is gericht, is niet gericht op zo’n serieuze zaak als wakker worden. Mensen voor wie het geen ernst is, zijn altijd op zoek naar iets waar ze zich aan kunnen vastklampen, iets buiten henzelf om zich op te richten. Het enige wat ze in werkelijkheid willen, is naar buiten gericht blijven. Er zijn meer dan genoeg mensen en organisaties die hierin voorzien.’

Die nieuwsgierigheid naar jou is gemakkelijk te begrijpen.

‘De dynamiek van vraag en aanbod is waar heel de spirituele supermarkt op draait, maar iedereen die werkelijk vooruit wil, moet al die nonsens van wederzijdse afhankelijkheid en massabegoocheling achter zich laten. Dit is geen populariteitswedstrijd of een democratisch proces. Alle grote godsdiensten hebben miljoenen en miljoenen intelligente, toegewijde volgelingen, maar als je er objectief naar kijkt, dan zijn het niet meer dan kinderachtige sprookjesverhalen die geen serieuze beschouwing waard zijn. Als je dat niet kunt inzien, als je niet zover kunt komen, als je niet los kunt komen van die ranzige consumentenmentaliteit, dan zou je daar eens je licht over moeten laten schijnen, en niet over een of andere vent die een boek heeft geschreven.

Voor iemands zoektocht ben ik niet relevant. Ik ben alleen maar een vinger die naar de maan wijst. Van die vinger valt niets te leren. Iedereen wil niets liever dan afleiding zoeken van het echte werk, namelijk wakker worden, maar meer dan dat is het niet, een afleiding. Ik ben geen publiek figuur en ik voel er niets voor om mee te doen aan de afleidingsmanoeuvres van anderen.’

Hoe moet het dan met mensen die jou als leraar zouden willen?

‘Op zoek gaan naar een leraar doet het ego alleen maar om uitstel te krijgen; uitstel van executie. Jezelf overgeven aan een leraar, een lering of een geliefde goeroe of wat dan ook, betekent in slaap blijven, niet wakker worden. De eerste regel in deze onderneming luidt dat je er helemaal alleen voor staat. Ego klampt zich vast aan een leraar als een drenkeling aan wrakhout. De leraar is geliefd zoals het wrakhout geliefd is. De lering is heilig zoals het wrakhout heilig is. Het wrakhout is de redder, het redt ons van de koude, zwarte diepten waarin we dreigen weg te zinken.’

Maar hoe zit het dan met leerlingen die onder jouw begeleiding verlicht zijn geworden?

‘Ik was er voor hen. Een vroedvrouw kan niet de eer opeisen voor de geboorte van een kind. Een wegwijzer kan niet de eer opeisen voor een succesvolle tocht.’

In plaats van mensen bij hun zoektocht naar verlichting te helpen, lijk jij hen soms aan te moedigen ermee te stoppen.

‘Absoluut. Wat verlichting werkelijk is, is zo ver verwijderd van wat veel zoekers zoeken, dat het niet meer dan menselijk is te proberen hen er vanaf te houden. De overgrote meerderheid van wie dit leest is hier het beste mee gediend. Maar een heel klein percentage valt onder wat ik beschouw als serieuze mensen, mensen die inderdaad in de buurt komen van een zoektocht naar verlichting. Wat de rest betreft, zoeken zonder te vinden is een ding op zich – een levensdoel op zichzelf – en dat is wat de meeste mensen in werkelijkheid doen. Voor hen vervult het zoeken een heel reële behoefte, en dat is waar het om gaat: om het zoeken, niet om het te vinden.’

Je hebt zelfs gezegd dat verlichting eigenlijk een beetje raar is.

‘Ja, het hele gedoe is nogal belachelijk. Alles is belachelijk. Wat is niet belachelijk? De Eerste Edele Waarheid is niet: ‘Het leven is lijden,’ maar: ‘Het leven is belachelijk.’ De belachelijkste mensen zijn zij die het leven het meeste serieus nemen, en niemand neemt het meer serieus dan iemand die wil ontwaken.’

Gewoonlijk wordt verlichting beschouwd als de grootste prestatie die er is, maar soms doet jij het voorkomen alsof het bijna zinloos is.

‘Nou, ik wil niet de indruk geven dat het bijna zinloos is. Het is volslagen zinloos. Ontwaken tot je ware aard is zoiets als sterven; het is iets wat zeker is, onvermijdelijk. Je zult het altijd bereiken, wat je ook doet, dus waarom zou je je haasten? Geniet van je leven, het is gratis. Kosmisch Bewustzijn, Veranderde Bewustzijnstoestanden, Universele Geest, zo heten de tochtjes die je kunt maken in dit uitgestrekte en fascinerende dualistische pretpark. Net als Armoede, Ziekte en Wanhoop. Verlichting daarentegen is iets heel anders dan zo’n tochtje. Verlichting betekent dat je het hele park verlaat, maar waarom zou je? In het park kun je een heilige zijn of een yogi, een multimiljonair, een wereldleider of een krijgsheer. Goed zijn of slecht zijn. Geluk, ellende, gelukzaligheid, ondraaglijke pijn, glorie, nederlagen, het is er allemaal. Waarom zo’n vaart erachter zetten? Als het tijd is om het park te verlaten, zul je dat weten en dan ga je, maar er valt zeker niets bij te winnen. Zoals in je boek staat: “Bijna altijd is de verlichting die verhandeld wordt helemaal niet de realisatie van de waarheid, maar een bewustzijnstoestand die zo krankjorum fantastisch is, dat je wel een idioot moet zijn om die niet te willen. Zo bedrieglijk fantastisch eigenlijk, dat de schittering ervan talloze miljoenen zoekers heeft verblind voor het feit dat ze niet bestaat.” ’

Jij beschrijft een verlichtingsproces dat over het algemeen twee jaar duurt, plus nog eens tien jaar om het te integreren. Geen plotselinge ervaring waar veel leraren het over hebben.

‘Naar mijn idee hebben zij het soort ervaring gehad waar Richard Bucke over schrijft in zijn boek Cosmic Consciousness: een of ander mystiek inzicht in het hart van de schepping, of iets net zo transcendent en transformerend. Geweldige ervaring. Ik heb zelf ook mystieke ervaringen gehad die zo wonderbaarlijk waren dat ik ze met geen pen kan beschrijven. Maar het idee dat iemand zomaar in een flits tot geen-zelf kan ontwaken is gewoon absurd. Dergelijke mensen hebben het weliswaar over iets moois, maar het is niet het realiseren van de waarheid. Het is geen permanent, non-dualistisch bewustzijn.’

Je mediteert niet, je hebt nooit koans gebruikt, nooit een mantra gehad, nooit een goeroe of leraar gehad.

‘Ik heb ontwaken nooit gezien als een spirituele doelstelling, ik wilde alleen maar doordringen tot de waarheid. Als ik erop terugkijk, dan zie ik wel dat er een moment moet zijn geweest waarop ik het woord oneindigheid als een soort koan heb gebruikt, als de westerse versie van mu. Oneindigheid is prachtig, ze vernietigt alles waar ze mee in aanraking komt. Oneindigheid vernietigt alle concepten, alle overtuigingen, elk gevoel van een zelf te hebben. Geen leraar, lering, boek of oefening is zo effectief als simpelweg je langzaam te laten verslinden door de gedachte aan de oneindigheid.’

Zelfs meer dan spirituele autolyse oftewel spirituele zelfanalyse: jezelf al schrijvend tot op het bot ontleden, totdat je op de onontkoombare waarheid stuit?

‘Spirituele autolyse leidt steevast naar de oneindigheid. Ik bedoel, waar anders naar toe?’

Uit: Notities van Jed McKenna, Samsara voorjaar 2010.

Zelf lezen: Jed McKenna, ‘Spirituele verlichting? Vergeet het maar!’; ‘Spiritueel incorrecte verlichting’; ‘Spirituele oorlogvoering’, uitgeverij Samsara.

 

Mdeer op deze site over Jed:

https://kd.nl/2012/05/29/niemand-is-jed/