Jan Koehoorn
InZicht nummer 1 2020
In één klap knockout
“De afwezigheid van wat jij aan het doen bent – proberen jezelf te begrijpen of proberen jezelf te veranderen – dat is de staat van zijn waar ik het over heb.”
Jan Koehoorn is musicus en muziekleraar, en ontwerpt daarnaast websites. In de jaren tachtig leerde hij Alexander Smit kennen. Die werd zijn leermeester op het gebied van de advaita. Jan geeft satsang op diverse plaatsen in Nederland. Hij heeft zijn onderricht samengevat in zijn boek Zelfonderzoek – volgens de traditie van de Advaita Vedanta, dat in 2012 werd uitgegeven door uitgeverij Samsara. Meer informatie: www.jankoehoorn.nl
Het jaartal weet ik niet meer precies. Het zal eind jaren tachtig zijn geweest. Het advaita-virus had me goed te pakken en ik begon erachter te komen dat enkele boeken die ik lukraak had gekocht, met elkaar te maken hadden. Sterker nog, ze verwezen allemaal naar precies hetzelfde, alleen anders verwoord. Van Wolter Keers tot Nisargadatta, maar ook Ramana, Jean Klein, John Levy en nog een groot aantal andere leraren die over advaita schreven. Uiteraard ook Osho, en Jiddu Krishnamurti, van wie me in het begin niet duidelijk was dat het over hetzelfde ging, omdat hij gewoonlijk niet verwees naar leraren, boeken en tradities. En toen kwam ik ineens in een boekhandel in Hoorn een boekje tegen van U.G. Het heette ‘De Mystiek van Verlichting’.
STRAATVECHTER De titel trok me aan, lekker oosters en exotisch. Op de cover stond een foto van hem, en zo te zien kwam hij nog uit India ook. Helemaal goed! Uiteraard lees je altijd even een stukje van de eerste bladzijde, en dat deed ik dus ook. Daar stond: “De mensen noemen mij een verlicht man. Ik haat die term. Ze kunnen geen ander woord vinden om de manier waarop ik functioneer te beschrijven.” In één klap knock-out! Ik heb later nog wel eens ergens gehoord of gelezen dat hij het ook niet eens was met de titel van dit boekje en liever had gezien dat het ‘The Mistake of Enlightenment’ had geheten. Ik weet niet of het waar is, maar ik zou het me bij hem heel goed voor kunnen stellen. U.G. was wat mij betreft een soort spirituele atoombom. Hij veegde letterlijk met alles de vloer aan: leraren, tradities, wijze mannen, maniertjes, je best doen, satsangs. Zijn naamgenoot Jiddu Krishnamurti is ooit door Osho een “keurige Engelse kostschooljongen” genoemd. U.G. deed me meer denken aan een straatvechter. Er stonden wonderlijke dingen in het boek over fysieke processen die hij in zijn lichaam had ervaren. En er stonden vraaggesprekken met hem in, waarbij de bezoekers werkelijk geen poot hadden om op te staan. Hij liet niets heel van de vooroordelen en projecties waarmee de mensen die hem bezochten binnenkwamen. Toen ik het boekje uithad, zag ik dat het maar 67 bladzijden dun was. Maar ik had het idee dat ik zeshonderd bladzijden gelezen had, zoveel essentie bevatte het. Dus, zoals zo vaak met goede boeken, ben ik het nog een keer gaan lezen, en nog een keer.
GEEN ANTWOORDEN Na de eerste keer lezen miste ik een beetje de component liefde. Het kwam allemaal zo hard en koud over, en het leek ook vaak of hij kwaad was. Ik heb later, toen internet zo’n hoge vlucht nam, ook wel opnames van hem gezien, eerst op heel moeilijk te vinden websites, maar later gewoon op YouTube. En ook daar kan het heel goed zijn dat je de eerste keer gewoon een kwaaie oude man ziet, en meer niet. Maar het vraagt moed en liefde om bezoekers onomwonden te vertellen hoe het zit. Ze niet te vertellen wat ze willen horen, maar om een rechtstreeks antwoord te geven op de vragen die binnenkomen, ook al is dat niet het antwoord dat je populair maakt bij het publiek. U.G. is nooit een goeroe van het grote publiek geweest. Hij reisde de wereld rond en logeerde bij mensen bij wie hij welkom was. En overal waar hij was, kwamen er bezoekers, met vragen. Hij zei wel eens: “Ik geef geen antwoorden, ik probeer je uit te leggen dat je vraag niet klopt. Dus draai ik de vraag om en vuur hem vervolgens weer op je af. En dat is wat jij dan een antwoord noemt.”
Misschien tot slot nog een klein citaat, voor lezers die U.G. niet kennen, om in de sfeer te komen. “Ik heb feitelijk iets beweerd: waar je naar kijkt, verschilt niet van degene die kijkt. Wat doe je nu met zo’n bewering? Wat voor instrument heb je tot je beschikking om zo’n zinloze, onlogische, irrationele bewering te begrijpen? Je begint met na te denken. Maar door middel van het denken kun je niets begrijpen. Je vertaalt wat ik zeg in de begrippen die je al kent, net zoals je alles vertaalt omdat je er beter van wilt worden. Als je daarmee ophoudt, dan blijft er iets over en dat is waar ik het over heb. De afwezigheid van wat jij aan het doen bent – proberen jezelf te begrijpen of proberen jezelf te veranderen – dat is de staat van zijn waar ik het over heb.”
Stel daarna nog maar eens een vraag!
U.G. Krishnamurti:
Vrijheid
Ik hoor zekerheid en autoriteit in wat je zegt. We willen weten… Van wie wil je wat weten? Niet van mij. Ik weet het niet. Als jij aanneemt dat ik het weet, dan heb je het jammerlijk mis. Ik kan op geen enkele manier weten. Bij jou is alleen maar de kennis in beweging en die wil steeds maar meer weten. De ‘jij’, de afgescheiden structuur, kan alleen voortbestaan zolang het verlangen om te weten bestaat. Dat is de reden waarom jij al deze vragen stelt; je hoeft dan zelf niets uit te zoeken. Jij kunt jezelf niet vertellen hoe je je onfortuinlijke situatie kunt veranderen. Waarom zou er iets, of juist niets, moeten gebeuren?
Het verlangen naar vrijheid leeft al lange tijd onder ons. Ons is verteld dat dit een heilig, nobel streven is. Zijn we opnieuw misleid? Het verlangen om vrij te zijn, is de oorzaak van jouw problemen. Je wilt jezelf als vrij zien. Degene die zegt: “Je bent niet vrij”, is dezelfde die je vertelt dat er een staat van ‘vrijheid’ is die je moet najagen. Maar dat najagen is slavernij, de totale ontkenning van vrijheid. Ik weet helemaal niets over vrijheid, want ik weet helemaal niets over mijzelf. Ik weet niet of ik vrij ben, tot slaaf gemaakt ben of anderszins. Vrijheid en zelfkennis zijn met elkaar verbonden. Aangezien ik mijzelf niet ken en op geen enkele manier naar mezelf kan kijken, behalve dan met de kennis die mij gegeven is door de cultuur, komt de kwestie van het vrij willen zijn helemaal niet bij mij op. De kennis die je over vrijheid hebt, ontkent juist de mogelijkheid van die vrijheid. Als je stopt met kijken naar jezelf met de kennis die je hebt, dan zal het verlangen om vrij te zijn van dat zelf vanzelf wegvallen. t
Uit: De Denkbeeldige Geest, U.G. Krishnamurti, uitgeverij Samsara.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten